Povodom Svetskog dana borbe protiv side, 1. decembra, pod sloganom – „Izjednačimo” pozivamo da zajedničkim delovanjem omogućimo rešavanje nejednakosti i pomognemo u okončanju ove pandemije, sa ciljem da se do 2030. godine okonča AIDS kao globalna pretnja po zdravlje.
Epidemiološka situacija u svetu i Evropi
Pandemija uzrokovana HIV-om je i dalje glavni javnozdravstveni globalni izazov, koja je do kraja 2021. godine preme procenama UNAIDS-a odnela više od 40 miliona života, dok je više od 84 miliona ljudi bilo inficirano HIV-om.
HIV infekcija je postala hronično zdravstveno stanje koje omogućava ljudima koji žive sa HIV-om da vode dug i produktivan život. U cilju eliminacije HIV infekcije kao javnozdravstvenog problema potrebno je da, u svakoj zemlji do 2025. godine:
– 95% svih osoba inficiranih HIV-om bude dijagnostikovano
– da 95% dijagnostikovanih osoba inficiranih HIV-om bude na lečenju
antiretrovirusnim lekovima (ART) i
– da 95% osoba na lečenju ima nemerljivu količinu virusa u krvi.
U skladu sa preporukama SZO od 2016. godine antiretrovirusnu terapiju treba započeti čim se HIV infekcija dijagnostikuje, najbolje u ranom stadijumu, da bi efekti terapije bili ne samo dobrobit za osobe inficirane HIV-om, već i da bi se redukovao prenos HIV-a na druge osobe.
Rizik od inficiranja HIV-om je 35 puta veći među osobama koje injektiraju droge, 30 puta je veći za žene sa većim brojem seksualnih partnera, 28 puta je veći među muškarcima koji imaju polni odnos sa drugim sa muškarcima i 14 puta je veći za transrodne osobe u odnosu na opštu populaciju.
Rano dijagnostikovanje je važno jer omogućava ljudima da ranije započnu lečenje HIV infekcije, što zauzvrat povećava njihove šanse za dug i produktivan život i sprečava dalji prenos na druge osobe.
Epidemiološka situacija u Srbiji
Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” od početka epidemije, 1985. godine, pa zaključno sa 27. novembrom 2022. godine, u Republici Srbiji su registrovane 4524 osobe inficirane HIV-om, od kojih su 2152 osobe obolele od AIDS-a, dok su 1192 osobe inficirane HIV-om umrle od AIDS-a, a još 144 osobe inficirane HIV-om su umrle od bolesti ili stanja koja nisu povezana sa HIV infekcijom. U periodu januar–novembar 2022. godine dijagnostikovane su i prijavljene 152 osobe inficirane HIV-om, što je za četvrtinu više nego u istom periodu prošle godine (120 osoba), ali je za 13% manje u poređenju sa istim periodom 2019. godine (175 osoba). Kao i ranijih godina i ove godine seksualni put prenosa je dominantan. Među prijavljenim dijagnostikovanim HIV pozitivnim osobama u periodu januar–novembar 2022. godine bilo je 18 puta više muškaraca u odnosu na žene.
Najveći broj dijagnostikovanih osoba inficiranih HIV-om je uzrasta 20–49 godina.
Prema zvanično dostupnim podacima u Srbiji je krajem 2021. godine živelo 3045 osoba kojima je dijagnostikovana HIV infekcija, a procenjuje se da u našoj zemlji 550 osoba nije znalo da je inficirano HIV-om.
Znajući da HIV infekcija može dugi niz godina proticati bez ikakvih znakova i simptoma, jedini način da se otkrije HIV infekcija je da se osoba koja je imala neki rizik testira na HIV.
Testiranje na HIV je dobrovoljno i poverljivo, anonimno i besplatno, uz obavezno savetovanje pre i posle testiranja. Ako je prvi test pozitivan na HIV obavezno se radi još jedan, a nakon toga potvrdni test. Osim testiranja na HIV u savetovalištu se može testirati i na ostale krvno i polno prenosive bolesti, Hepatite B i C, Sifilis.
HIV pozitivne osobe imaju mogućnost da odmah po dijagnostkovanju započnu lečenje HIV infekcije koje daje odlične rezultate, kako u svetu tako i u našoj zemlji.
Zahvaljujući terapiji HIV infekcija je hronično stanje sa kojim se može kvalitetno i dugo živeti. U protekle dve i po godine, u doba pandemije, nijednog momenta nije bilo prekida u lečenju HIV pozitivnih